Ας εμπιστευτούμε τις αντιθέσεις μας - ούτως η άλλως είναι μέσα μας!

Ο Ηράκλειτος από την αρχαιότητα είχε μιλήσει για την 'Εναντιοδρομία' - την επιτακτική ανάγκη της συνένωσης των αντιθέτων, τόσο μέσα στη φύση όσο και μέσα στον τον άνθρωπο. Υποστήριζε ότι όλα τα πράγματα βρίσκονται σε σύγκρουση, η σύγκρουση όμως αυτή είναι ουσιώδης για τη ζωή και επομένως δεν την θεωρούσε κακή, αλλά ένα θεμελιακό νόμο. Το πυθαγόρειο ιδεώδες ενός κόσμου ειρηνικού και αρμονικού το απέρριπτε, ως ένα ιδεώδες θανάτου! Για τον Ηράκλειτο «τα πάντα ρει και ουδέν μένει».

Ο C.G.Jung υιοθέτησε και εφάρμοσε αυτό το νόμο της εναντιοδρομίας, αναπτύσσοντας μία θεωρία αυτοπραγμάτωσης του εαυτού, βασισμένη στην ενσωμάτωση των αντιθέσεων. Η ολότητα του εαυτού και η ψυχική αρμονία έρχεται μέσα από τη αναγνώριση και ενσωμάτωση των αντιθέσεων στο χαρακτήρα μας και στη συμπεριφορά μας. Έχουμε συνειδητά και υποσυνείδητα κομμάτια, μία φωτεινή και μία σκοτεινή πλευρά στο χαρακτήρα μας, αρσενικά και θηλυκά στοιχεία, μοναδικά ατομικές αλλά και συλλογικές επιρροές. Επειδή o εαυτός μας έχει μία έμφυτη τάση προς την αυτοπραγμάτωση και την ολοκλήρωση (όπως συμβαίνει και στους  κυκλικούς ρυθμούς στη φύση και τη ζωή όλων των όντων), η εναντιοδρομία μας βοηθάει να ερχόμαστε σε επαφή με τα ‘αντίθετα’ κομμάτια του χαρακτήρα μας, αυτά που δεν έχουμε αφήσει να αναπτύξουμε, που αποφεύγουμε ή απλά τα βλέπουμε μόνο στους άλλους (η ψυχολογική έννοια της 'προβολής') «Οτιδήποτε μας εκνευρίζει στους άλλους, μπορεί να οδηγήσει στη κατανόηση του εαυτού μας» (C.G.Jung).

Όσο αναπτύσσουμε μονοδιάστατα στη ζωή μας μία πλευρά του χαρακτήρα μας, τόσο η εναντιοδρομία θα μας ισορροπεί με γεγονότα ή ανθρώπους που μας αναγκάζουν να «βγούμε εκτός εαυτού». Εάν επιμένουμε συστηματικά να είμαστε μονοδιάστατοι, σύμφωνα με την εναντιοδρομία, θα προκύψει μία περίοδος που θα αναπτυχθεί το εντελώς αντίθετο άκρο της προηγούμενης εμπειρίας μας.

Υπό αυτή την έννοια, δε μπορούμε ποτέ να απομονώσουμε και να ξεχωρίσουμε ποιες εμπειρίες μας είναι καλές ή όχι, καθώς πάντα αυτές σχετίζονται με τις προηγούμενες και τις επόμενες μας. Το ίδιο ισχύει και για τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας μας. Δεν είναι πάντοτε καλός ο δυναμισμός μας ή η εγκράτεια μας, ο συναισθηματισμός ή η λογική μας, η εσωστρέφεια ή η εξωστρέφεια μας, ο εγωισμός ή ο αλτρουισμός μας.

Η θεωρία του C. Jung  γεφυρώνει τη δυτική με την ανατολική σκέψη, φέρνοντας μας κοντά σε έννοιες όπως το yin-yang και το tao, όπου τα αντίθετα πλέον δεν έχουν αποκλειστικά χαρακτηριστικά αλλά είναι δύο αλληλοεξαρτώμενοι πόλοι που συνθέτουν το Ένα. Αυτή η ολότητα και η ισορροπία δεν είναι στατική αλλά σε συνεχή κίνηση και αλλαγή. Η αρμονική ισορροπία των αντιθέτων απεικονίζεται στα κυκλικά σχήματα –τα  mandala.